Cel projektu
W trakcie prac pogłębiarski w rejonie Zakrętu Pięciu Gwizdków w Porcie Gdańsk odkryto zabytki archeologiczne. W związku z tym Instytut Morski przeprowadził skanowania hydroakustyczne, a zespół Narodowego Muzeum Morskiego zweryfikował potnecjalne obiekty. Zlokalizowano w wtedy pozostałości kaszyc czyli elementów konstrukcji dawnego portu. Celem projektu była dokumentacja oraz określenie chronologii odkrytych obiektów w celu ich późniejszego zabezpieczenia.
Przebieg projektu
Konstrukcje będące przedmiotem projektu zbudowane były w fomie nachodzących na siebie krzyżowo dużych belek tworzących kratownice, nazwaną kaszycą. Pierwszym etapem projektu było wykonanie wykopu sondażowego po zewnętrznej stronie takiej konstrukcji w celu sprawdzenia, jak głęboko w nawarstwieniach dennych się znajduje.
Następnie przystąpiono do dokumentacji fotogrametrycznej zabytku. Było to zadanie wyjątkowo trudne ze względu na bardzo słabą widoczność oraz duży ruch statków. Zakręt Pięciu Gwizdków jest fragmentem wejścia do Portu Gdańsk i każdy statek musi tędy przepłynąć. Konstrukcja znajdująca się niemal na środku toru wodnego, a co za tem idzie również statek badawczy tam stojący powodowały utrudnienia w ruchu statków. O ile mniejsze jednostki mogły przepłynąć obok, o tyle przejście większych statków wymagało przerwania prac, wyjścia nurka i zejścia jednostki badawczej z toru wodnego. Spowodowało to, że dokumentacja fotogrametryczna wymagająca czasu i stabilnych warunków stała się bardzo utrudniona.
Następnie wykonano analizę wysokościową konstrukcji ujawniając, że górna jej część stoi w kolizji z planowaną rzędną głębokości toru wodnego. Dlatego też w kolejnym etapie wyeksplorowano i wydobyto górne belki konstrukcji, które przekazano do Narodowego Muzeum Morskiego. Pozostałe natomiast elementy zabezpieczono in situ.
Efekty projektu
Projekt ten był doskonałym przypadkiem współpracy inwestorów, administracji o ośrodków naukowych w celu zachowania podwodnego dziedzictwa archeologicznego. Wypracowano kompromis pomiędzy potrzebami portu, a nauką. Dzięki temu zabezpieczono konstrukcje. Ponadto badania wykazały, że były one fragmentami falochronów XVI i XVII wieku. Wyniki tego projektu mogą być przyczynkiem do dalszych badań historii nowożytnego Gdańska.
Kierownik: Andrzej Pydyn
Zespół: Mateusz Popek, Krzysztof Kurzyk, Janusz Różycki, Paweł Litwinienko,
Współpraca: Narodowe Muzeum Morskie, Frog sp. z o. o.
