Historia Centrum Archeologii Podwodnej
Historia Centrum Archeologii Podwodnej sięga końca lat 70. XX wieku, gdy na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu dwóch młodych naukowców Gerard Wilke i Andrzej Kola postanowili otworzyć nowy kierunek badawczy. Jednak, aby ten odważny plan mógł się udać należało najpierw nauczyć się tej specyficznej gałęzi badań podwodnych.
Szukając doświadczenia trafili na projekt Georga Bassa nazywanego ojcem archeologii podwodnej na świecie. Tam nauczyli się jak takie badania prowadzi najbardziej doświadczony zespół na świecie. Po powrocie do Polski dołączyli do badań podwodnych prowadzonych przez Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku. Tam byli jednymi z członków zespołu pracującego na wraku Miedziowca.
Kiedy dwóm naukowcom udało się zebrać odpowiednie doświadczenie rozpoczęli również szkolenie młodego pokolenia i budowanie potrzebnego zespołu. W efekcie – już pod koniec lat 70. XX wieku pierwsi studenci archeologii na UMK mogli szkolić się w zakresie archeologii podwodnej. W konsekwencji uniwersytet ten stał się najstarszym ośrodkiem szkolącym archeologów podwodnych w Polsce.
Niedługo potem sformalizowano istnienie zespołu i powstała Pracownia Archeologii Podwodnej, która w trakcie przekształceń strukturalnych stała się Zakładem Archeologii Podwodnej. Pierwszym kierownikiem tego zespołu był Gerard Wilke, który przewodnictwo przekazał następnie Andrzejowi Koli. Ten zaś był liderem zespołu aż do 2010 roku. W tym czasie rolę kierownika przejął Andrzej Pydyn, który piastował to stanowisko do 2019 roku.
W związku z reorganizacją uczelni w 2019 roku zlikwidowano Zakłady. W związku z tym Andrzej Pydyn utworzył w strukturach Wydziału Nauk Historycznych, Centrum Archeologii Podwodnej UMK. Celem powstania tej jednostki było zachowanie czterech dekad tradycji archeologii podwodnej na UMK, oraz kontynuowanie badań pod rozpoznawalną marką.
W efekcie Centrum Archeologii Podwodnej jest obok zespołu Narodowego Muzeum Morskiego najstarszym ośrodkiem zajmującym się archeologią podwodną. Ponadto jest bezdyskusyjnie najstarszą i najbardziej prężną jednostką szkolącą archeologów podwodnych.
Kadra
dr hab. Andrzej Pydyn prof. UMK – dyrektor Centrum, archeolog podwodny z wieloletnim doświadczeniem, instruktor nurkowania, nurek zawodowy oraz kierownik prac podwodnych. Jego zainteresowania badawcze dotyczą głównie archeologii europejskiej, prahistorii żeglugi oraz wczesnego średniowiecza.
Dr Mateusz Popek – Archeolog podwodny, nurek zawodowy, kierownik prac podwodnych i instruktor płetwonurkowania z ponad dziesięcioletnim stażem. Specjalista od zaawansowanych technik dokumentacji podwodnych. Pracował na podwodnych stanowiskach w Andach, Gwatemali, Ukrainie czy Hiszpanii. Po pracy speleonurek eksplorujący jaskinie typu alpejskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują archeologię podwodną Morza Bałtyckiego oraz kultury ameryki łacińskiej.
Mgr Konrad Lewek – doktorant i archeolog z wieloletnim stażem. Interesuje się archeologią wczesnego średniowiecza. Swoje archeologiczne szlify zdobywał na wielu wykopaliskach w Wielkiej Brytanii czy Kaukazie. Tematyka jego pracy doktorskiej jest skoncentrowana na Ostrowie Lednickim.
Mgr Szymon Mosakowski – pomimo młodego wieku pracował już na Bałtyku czy w Turcji. Ma uprawnienia instruktora nurkowania oraz nurka zawodowego. Jego zainteresowanie skupione są głównie na wrakach morza śródziemnego i galeonach.
Marta Piotrowska – studentka II stopnia na kierunku archeologia. Jest prezeską Akademickiego Klubu Badań Podwodnych. Pasję do archeologii podwodnej łączy z talentem artystycznym i zainteresowaniem social mediami. Aktywnie angażuje się w projekty Centrum. Wszystko wskazuje na to, że w przyszłości będzie specjalistką od GIS i fotogrametrii.
Nasi partnerzy
Centrum jest pełnym członkiem UNESCO UNITWIN Network for Underwater Archaeology.
Daje to dostęp do wymiany doświadczeń z kilkudziesięcioma partnerami z różnych krajów.
Jednym z naszych partnerów jest Międzynarodowe Centrum Archeologii Podwodnej w Zadarze.
W Polsce głównym partnerem Centrum Archeologii Podwodnej UMK jest Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy z którym realizujemy projekt badawczy na jeziorze Lednica.
Współpraca z Muzeum Archeologicznym w Biskupinie trwa od 2020 roku i zaowocowała projektem badań osad typu biskupińskiego.
Ponadto CAP współpracuje z Uniwersytetem w Adelaidzie (Australia) oraz Narodowym Muzeum Morskim.